Czym są Spółdzielnie Energetyczne?

Spółdzielnie energetyczne, znane również jako Energy Communities, to lokalne inicjatywy mające na celu produkcję, dystrybucję i zarządzanie energią w sposób zdecentralizowany. W ostatnich latach stają się one coraz bardziej popularne jako odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie na odnawialne źródła energii i dążenie do niezależności energetycznej.

Spółdzielnia energetyczna to formalnie zorganizowana grupa osób lub podmiotów, które wspólnie inwestują w infrastrukturę energetyczną, najczęściej opartą na odnawialnych źródłach energii (OZE). Członkowie spółdzielni, czyli zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, posiadają udziały w spółdzielni i czerpią korzyści z wyprodukowanej energii, która może być wykorzystywana na potrzeby własne lub sprzedawana na rynku energetycznym.

Spółdzielnie energetyczne są zwykle organizowane jako podmioty non-profit, gdzie zyski z działalności są reinwestowane w rozwój infrastruktury lub dzielone pomiędzy członków. Struktura zarządzania jest demokratyczna, co oznacza, że każdy członek ma równe prawo do głosu w decyzjach dotyczących działalności spółdzielni.

Proces Tworzenia Spółdzielni Energetycznej

1. Inicjatywa Lokalna: Wszystko zaczyna się od grupy inicjatywnej, która identyfikuje potrzebę i potencjał do stworzenia spółdzielni energetycznej w danej lokalizacji.
2. Badania i Planowanie: Przeprowadzenie badań dotyczących zasobów odnawialnych dostępnych w regionie, takich jak nasłonecznienie, warunki wiatrowe, dostępność biomasy itp. Następnie tworzy się plan biznesowy, który określa cele, finansowanie, technologię i strukturę organizacyjną.
3. Rejestracja i Formalności: Rejestracja spółdzielni jako formalnego podmiotu prawnego, zgodnie z lokalnymi przepisami. Obejmuje to również uzyskanie wszelkich niezbędnych pozwoleń na budowę i eksploatację instalacji energetycznych.
4. Finansowanie: Gromadzenie środków finansowych od członków spółdzielni, często uzupełniane o dotacje, pożyczki lub fundusze zewnętrzne.
5. Budowa i Eksploatacja: Realizacja inwestycji, budowa instalacji energetycznych
   i rozpoczęcie produkcji energii.

Korzyści i Wyzwania

Korzyści

1. Niezależność energetyczna: Spółdzielnie energetyczne pozwalają społecznościom na niezależność od dużych, zcentralizowanych dostawców energii, co zwiększa stabilność i bezpieczeństwo energetyczne.
2. Redukcja kosztów: Wspólne inwestycje w OZE mogą obniżyć koszty energii dla członków spółdzielni, ponieważ zyski są dzielone lub reinwestowane w dalszy rozwój.
3. Ochrona środowiska: Produkcja energii ze źródeł odnawialnych zmniejsza emisję gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń, co przyczynia się do walki ze zmianami klimatycznymi.
4. Wzmacnianie lokalnej gospodarki: Inwestycje w lokalną infrastrukturę energetyczną wspierają rozwój gospodarczy, tworzą miejsca pracy i zwiększają wartość nieruchomości.
5. Wzrost świadomości społecznej: Zaangażowanie społeczności w zarządzanie energią zwiększa świadomość ekologiczną i edukację na temat zrównoważonego rozwoju.

Wyzwania

1. Finansowanie: Znalezienie odpowiednich źródeł finansowania i zabezpieczenie kapitału na inwestycje może być wyzwaniem, szczególnie na wczesnych etapach.
2. Regulacje prawne: Złożoność przepisów prawnych i procedur administracyjnych może stanowić barierę dla tworzenia spółdzielni energetycznych.
3. Zarządzanie i Koordynacja: Efektywne zarządzanie spółdzielnią wymaga odpowiednich umiejętności organizacyjnych i technicznych, co może być trudne do osiągnięcia bez odpowiedniego wsparcia.
4. Akceptacja społeczna: Zyskanie poparcia i zaangażowania lokalnej społeczności może być czasochłonne i wymagać wielu działań edukacyjnych oraz promocyjnych.

Przykłady Spółdzielni Energetycznych z Polski i Europy

Polska

1. Spółdzielnia Energetyczna „Zielona Energia” – Ta mazurska spółdzielnia energetyczna korzysta z lokalnych zasobów biomasy i biogazu do produkcji energii. Działa na rzecz lokalnych rolników, dostarczając tanią i ekologiczną energię, co jednocześnie wspiera lokalne rolnictwo.
2. Spółdzielnia Energetyczna „Słoneczny Dach” – Działająca w województwie wielkopolskim, spółdzielnia koncentruje się na instalacjach fotowoltaicznych na dachach domów i budynków użyteczności publicznej. Członkowie korzystają z niższych rachunków za prąd i zysków z nadwyżki wyprodukowanej energii.

Europa

1. Ecopower (Belgia) – Znana belgijska spółdzielnia inwestuje w energię wiatrową, słoneczną i wodną. Członkowie są właścicielami i beneficjentami, czerpiąc korzyści finansowe i ekologiczne z inwestycji.
2. Som Energia (Hiszpania) – Dynamicznie rozwijająca się spółdzielnia posiada farmy fotowoltaiczne i biogazownie, prowadząc jednocześnie kampanie edukacyjne na temat energii odnawialnej. Członkowie korzystają z tańszej energii i przyczyniają się do ochrony środowiska.

Zalety Spółdzielni Energetycznych

1. Niezależność energetyczna – Spółdzielnie energetyczne umożliwiają lokalnym społecznościom uniezależnienie się od dużych korporacji energetycznych, zwiększając bezpieczeństwo energetyczne regionu.
2. Oszczędności finansowe – Członkowie spółdzielni mogą liczyć na niższe rachunki za prąd dzięki wspólnym inwestycjom i efektywnemu zarządzaniu zasobami energetycznymi.
3. Ochrona środowiska – Inwestycje w odnawialne źródła energii przyczyniają się do redukcji emisji CO2 i innych szkodliwych substancji, wspierając walkę ze zmianami klimatycznymi.
4. Wzrost świadomości ekologicznej – Spółdzielnie często prowadzą działania edukacyjne i promocyjne, zwiększając świadomość ekologiczną wśród lokalnych społeczności.
5. Rozwój lokalny – Inicjatywy energetyczne wspierają lokalne gospodarki, tworząc miejsca pracy i angażując mieszkańców w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Projekt COMMUNITAS

W kontekście rozwijania spółdzielni energetycznych warto wspomnieć o projekcie COMMUNITAS, w który zaangażowane jest ASM. Projekt ten ma na celu wspieranie rozwoju lokalnych spółdzielni energetycznych w Europie poprzez dostarczanie narzędzi i zasobów edukacyjnych, które pomogą społecznościom w tworzeniu i zarządzaniu własnymi inicjatywami energetycznymi. COMMUNITAS promuje współpracę, dzielenie się wiedzą i najlepszymi praktykami, co przyczynia się do zrównoważonego rozwoju energetycznego w Europie.

Dzięki zaangażowaniu ASM, które odpowiada za promocję projektu, jego rezultatów oraz za badania UX/UI narzędzi cyfrowych, projekt COMMUNITAS ma realną szansę na stworzenie trwałych i efektywnych spółdzielni energetycznych, które będą modelami do naśladowania dla innych społeczności. Poprzez edukację i wsparcie techniczne, COMMUNITAS pomaga w budowaniu lepszej, bardziej zrównoważonej przyszłości energetycznej dla nas wszystkich.